Aansluiten bij de ontwikkelingsfase van jeugdspelers

Als voetbalcoach is het belangrijk te weten wat de beginsituatie is van de speler. Die beginsituatie bestaat uit onder andere geslacht, afkomst, leeftijd, leefomstandigheden, voetbalvaardigheid, voetbalkennis/-inzicht en sociale competenties. Mark Bakker, naast hoofdcoach van FC Horst ook KNVB-docent: “Ik denk dat het vooral belangrijk is dat je kijkt naar het individu. Zeker bij de jeugd moet volgens mij het individu voorop staan. Jeugdvoetbal noem ik wel eens een individuele sport wat betreft het opleiden van spelers binnen de selectieteams. Daarbuiten is het vooral belangrijk dat spelers zich op hun gemak voelen en dus voetballen en sporten met hun vrienden omdat het heel erg leuk is.”

Jeugdvoetbal noem ik wel eens een individuele sport wat betreft het opleiden van spelers binnen de selectieteams

“In de selectieteams bij de jeugd is het belangrijk het individu zo op te leiden dat hij of zij later op een zo hoog mogelijk niveau kan en wil voetballen. Wat dan misschien wel het belangrijkste is om goed in kaart te krijgen, is wat de motivatie is van de speler. Spelers die alles uit zichzelf willen halen, kun je als voetbalcoach veel meer beïnvloeden op technisch, tactisch en persoonlijk vlak dan een voetballer die het heel leuk vindt met zijn of haar vrienden te voetballen, maar niet de ambitie heeft om als individu het hoogst haalbare eruit te halen.”

Blik op het individu

“In mijn opleidingstijd tot docent lichamelijke opvoeding op de ALO in Amsterdam werd ik steeds meer bewust dat het vak voetbalcoach/docent niet draait om de ander mijn wil of idee op te leggen, maar om vanuit de speler te kijken. Dan gaat dat inderdaad over bijvoorbeeld geslacht, karakter, gewoontes, normen, waarden en motivatie. Zo heb ik in de jeugd een aantal meisjes getraind in een jongensteam. Dit was in de Onder 13. Die meiden waren in gedrag minimaal één jaar ouder dan de jongens. De meiden komen eerder in de pubertijd en dat merk je zowel fysiek als sociaal. Op sociaal gebied merkte ik dat de meiden sneller wilde weten waarom ze iets moesten doen. Jongens deden het gewoon. Fysiek was het verschil na de Onder 15 weer bijgetrokken en werd het steeds moeilijker voor die meiden om zich staande te houden tussen de jongens. Als voetbalcoach moet je dan dus inspelen op de beleving en gedragingen van de verschillende spelers en speelsters.”

Winnen versus ontwikkelen

“Hoewel ik eerder zei dat jeugdvoetbal eerder een individuele sport is dan een teamsport, vind ik ‘een team zijn’ heel belangrijk. Sterker nog, nu ik een eerste elftal train, gaat het erom dat het beste team er zo vaak mogelijk staat tijdens de wedstrijden. De gehele club verwacht namelijk dat we winnen. Hierin is het soms wel lastig alle individuele gedachten bij elkaar te brengen. Wat je alleen maar kunt doen, is uitleggen waarom je bepaalde keuzes maakt en dicht bij jezelf en jouw visie als voetbalcoach blijven. Dan is het aan de spelers daar iets mee te doen. Dit is ook bij jeugd een belangrijk punt, maar dan zijn de achterliggende gedachte en de belangen anders dan bij een eerste elftal.”

Als voetbalcoach is het heel belangrijk om eerst aan de relatie te werken voordat je de spelers kunt beïnvloeden

“De KNVB heeft bij de beschrijving van de algemene doelstellingen van de jeugd niet alleen een logische lijn neergezet, maar kijkend naar de leeftijdsfase van de jeugd past dit ook goed bij de ontwikkelingspsychologie van de mens. Van een Onder 7-pupil, waar het gaat om het beheersen van de bal, naar de Onder 9-pupil waar het gaat om doelgericht handelen tot de Onder 19-junior waar het gaat om presteren als team in de competitie. Van een peuter die in de ‘ik-gecentreerde wereld’ leeft naar een jong volwassen die bijna als een volwassenen zelfstandig moet kunnen instaan voor de gevolgen van al zijn gedragingen. Hier valt als voetbalcoach veel uit te halen om bepaalde ontwikkelingen bij jeugd te begrijpen.”