Hoe ga je om met niveauverschillen?
Als voetbalcoach van een jeugdteam krijg je te maken met allerlei verschillende niveaus binnen je spelersgroep. Het belangrijkste is dat iedereen zich op zijn of haar eigen niveau kan ontwikkelen, zonder dat anderen er hinder van ondervinden. Wilko Braam, hoofd jeugdopleidingen bij asv Dronten, onderstreept deze gedachte.
“Als voetbalcoach ben je verantwoordelijk voor de ontwikkeling van je mindere spelers én je betere spelers”, zegt Braam. “De focus moet gericht zijn op de ontwikkeling van beide groepen en mag absoluut niet ten koste gaan van elkaar.” Het gedachtegoed binnen asv Dronten is om zoveel mogelijk met eigen opgeleide spelers in het eerste elftal te spelen. De jeugdopleiding heeft daarom ook een hoge prioriteit bij de club uit Dronten, momenteel uitkomend in de eerste klasse van het zaterdagvoetbal. Samen met Braam, tevens speler van het eerste elftal van derdedivisionist VVOG, blikken we vooruit op dit onderwerp.
Balans
Braam: “Het zoeken van de juiste balans om als voetbalcoach voldoende aandacht te schenken aan al je spelers is noodzakelijk. Om trainingen in te richten op ieders niveau is het ten eerste van belang dat je elke speler goed kent of snel leert kennen. Op deze manier start je als voetbalcoach je beginsituatie en dus nulpunt. Je leert de niveauverschillen kennen en kan op die manier de oefenstof aanpassen op de groep. Aanpassen zodat elk individu het plezier behoudt, maar ook een ontwikkeling als voetballer kan doormaken.”
Tip 1: Maak verschillende groepen ingedeeld op hetzelfde niveau, zodat de weerstand tussen spelers gelijkwaardig is. Hiermee counter je het probleem dat er iemand echt boven- of onderuit steekt en is dus stimulerend voor ieders ontwikkeling.
Tip 2: Zet van elk onderdeel twee verschillende oefenvormen uit, waarbij er verschil zit in de moeilijkheidsgraad. De ‘mindere’ groep kun je met een vorm uitdagen op hun eigen niveau en voor de ‘betere’ groep geldt met de andere vorm hetzelfde.
Tip 3: Zorg dat je op basis van het verwachtingspatroon op verschillende niveaus eisen gaat stellen aan het niveau van de spelers. Bij de ‘betere’ groep mag je in de uitvoering van bepaalde trainingsvormen hogere eisen stellen dan bij de ‘mindere’ groep. Als voetbalcoach moet je bewust zijn van het feit dat niemand het leuk vindt om bij de ‘mindere’ partij te horen en dus is een zorgvuldige aanpak vereist.
Het is belangrijk dat je de spelersgroep goed kent. Welke rol kan ik een speler geven en welke taakuitvoering kan ik van hem of haar verwachten?
Individuele opdrachten geven
Braam: “Tijdens trainingen of wedstrijden kun je bewust taken of verschillende opdrachten koppelen aan ieder individu. Hierin is het ook weer van belang dat je de spelersgroep goed kent. Welke rol kan ik een speler geven en welke taakuitvoering kan ik van hem of haar verwachten? Een leidersrol zou je bijvoorbeeld nooit kunnen verwachten van een speler die qua niveau aan de onderkant zit, aangezien die vaak al druk bezig is met het eigen spel. Hij of zij kan het absoluut niet overzien om ook nog eens het team te moeten aansturen. Het gevolg is vaak dat het voetbalniveau nog minder wordt en dit is niet hetgeen wat je als voetbalcoach wil. Koppel zulke rollen dus aan je betere spelers, waarbij het verantwoordelijkheidsgevoel zal stijgen en het voetbalniveau ten goede komt.”
Als hoofd opleidingen binnen asv Dronten komen alle leeftijdsspecifieke kenmerken aanbod, van de mini’s tot de oudere jeugd, en wordt er veel aandacht aan geschonken om bij elke ontwikkelfase de beste aanpak te hanteren. “Het is van belang om hier als voetbalcoach van op de hoogte te zijn, aangezien dit grotendeels bepalend is voor de ontwikkeling van elk individu”, zegt Braam.
Herhalen van voetbalhandelingen met bal
Braam: “In de onderbouw zijn we bij asv Dronten veelal bezig met het aanleren en ontwikkelen van de voetbalhandelingen met bal. Dit kan middels allerlei verschillende voetbalthema's: snel voetenwerk, passen en trappen, kappen en draaien, één-tegen-één vormen, afwerkvormen, en partijvormen. De kunst zit hem vooral in het veelvuldig herhalen van deze thema's, waarbij de oefenvorm van dit thema steeds wordt aangepast. Het accent blijft dus hetzelfde, maar de aangeboden oefenvorm is nieuw. Zo varieer je als voetbalcoach, maar herhaal je toch dezelfde voetbalhandelingen en komt de individuele ontwikkeling in deze categorie ten goede.”
De kunst zit hem vooral in het veelvuldig herhalen van deze thema's, waarbij de oefenvorm van dit thema steeds wordt aangepast
“In de bovenbouw zijn we bezig met het herhalen van de voetbalhandelingen met bal én het aanleren en ontwikkelen van de tactische vaardigheden. De voetbalhandelingen met bal kunnen behandeld worden uit de bovenstaande voetbalthema's, waarbij de tactische vaardigheden worden getraind vanuit de welbekende voetbalproblemen. Dit voetbalprobleem wordt vaak getraind vanuit een oriëntatiefase, oefen-leerfase en toepassingsfase, waarbij vaak gebruik wordt gemaakt van pass- en trapvormen, positiespelen en partijvormen in overtal - ondertal.”
Tactisch plan
Braam: “Het ontwikkelen van een tactisch plan is vaak je eigen gedachtegang als voetbalcoach over hoe het spelletje gespeeld moet worden of hoe je dat bijvoorbeeld vroeger als speler ervaren hebt. Maar ook het beleid van de club speelt hierin een grote rol. Uiteindelijk begint het met het hebben van een tactisch plan, maar is het noodzaak om je spelers hierin te betrekken. Zij zijn namelijk de uitvoerders van je plan en moeten het hierin zien zitten.’”
Tip: Een plan waar iedereen achter staat, werkt altijd succesvoller. Wees je als voetbalcoach goed bewust wat je van spelers, in de verschillende categorieën, kan vragen en stem dit af op de team/individuele ontwikkeling. Neem de spelers mee in je ideeën en een goede communicatie is hierin een vereiste.
Hoe ga je om met niveauverschillen?
Klik hier en bekijk de Tip van Rinus over het omgaan met niveauverschillen.
De Voetbaltrainer
het vakblad De Voetbaltrainer is al meer dan 35 jaar het meest gelezen vakblad voor voetbalcoaches, jeugdleiders, coaches, managers en docenten in Nederland en België.