2. Een goed gesprek
Als coach voer je regelmatig gesprekken met je spelers. Soms gaan ze over voetbal, maar vaak over dingen die daarbuiten spelen. Een goed gesprek kan veel betekenen voor het vertrouwen en welzijn van een speler. Het gaat er niet om dat jij alle antwoorden hebt, maar dat je ruimte geeft om te delen en laat merken dat je luistert.
Stel je voor: een speler komt aan bij de training, maar hij kijkt somber of begroet zijn teamgenoten minder uitbundig dan je gewend bent. Voordat je een gesprek begint over hoe het gaat, is het belangrijk dat je checkt of de speler daar op dat moment wel voor openstaat. Dit kun je doen door (het liefst wanneer niet het hele team het hoort) even aan te geven dat je merkt dat er mogelijk wat aan de hand is en te vragen of hij wil praten. Soms is het antwoord ‘ja', soms is het beter om een ander moment af te spreken. Maak in ieder geval duidelijk dat je ervoor openstaat om naar zijn verhaal te luisteren. Daarbij is het ook belangrijk dat je vertelt wanneer jij zelf beschikbaar bent, want ook als trainer hoef je niet altijd tijd en ruimte hebben. Het voorkomt teleurstelling wanneer je dat eerlijk aangeeft.
Gespreksvaardigheden
Een goed gesprek kan alleen plaatsvinden in een omgeving waar de speler zich veilig voelt. Zorg daarom voor rust en weinig afleiding. Neem de speler serieus en geef hem voldoende ruimte om zijn verhaal te vertellen zonder dat je meteen met oplossingen komt. Vaak is het vooral belangrijk dat de speler het gevoel heeft gehoord te worden.
Daarbij helpt actief luisteren. Dit betekent dat je niet alleen stil bent terwijl de speler praat, maar dat je ook laat merken dat je het begrijpt. Dat kun je doen door kort samen te vatten wat de speler heeft gezegd en te vragen of dat klopt. Daarbij is het belangrijk dat je de woorden van de speler niet zelf gaat interpreteren. Ook je lichaamstaal speelt een belangrijke rol: een open houding (dus niet met je armen over elkaar), rustig knikken en oogcontact laten zien dat je de speler de tijd geeft om na te denken en antwoorden te geven, dat je echt met aandacht luistert en dat je geïnteresseerd bent.
Eigen grenzen aangeven
Onthoud tijdens een gesprek wel goed: jij bent trainer, geen alleskunner of hulpverlener. Het is daarom belangrijk dat je je eigen grenzen kent en daar eerlijk over bent tegenover je spelers. Soms gaan problemen namelijk verder dan waarbij jij hulp kunt bieden. Geef dan aan dat er andere mensen zijn die beter kunnen helpen en denk eventueel mee over waar de juiste hulp te vinden is. Vergeet niet dat goed zorgen voor jezelf ook een manier is om er voor je spelers te zijn!
Ook kan het in sommige situaties handiger zijn als iemand anders uit de staf het gesprek voert. Soms voelen speelsters zich bijvoorbeeld prettiger bij een gesprek met een vrouw dan met een man (of andersom). Het is daarom goed om samen met de gehele staf na te denken over wie het gesprek het beste kan voeren.
Welke vragen kun je stellen?
Door vragen te stellen, help je spelers om meer over zichzelf te vertellen. Gesloten vragen leveren vaak alleen een korte “ja” of “nee” op, terwijl open vragen uitnodigen tot praten. In plaats van “Was je tevreden?” kun je dus beter vragen “Hoe voelde je je tijdens de wedstrijd?”.
Een handige vuistregel is dat open vragen vaak beginnen met wie, wat, waar, wanneer, welke of hoe. Je zou denken dat waarom daar ook bij hoort, maar toch kun je die beter vermijden. Vragen met waarom kunnen namelijk sneller klinken als een verwijt, ook als dat niet zo bedoeld is. Om dezelfde reden is het belangrijk dat je vragen stelt zonder oordeel. Daarmee laat je zien dat je de speler serieus neemt en creëer je een veilige sfeer voor eerlijke antwoorden. Geef de speler na zo'n open vraag ook de tijd om te reageren; soms heeft iemand gewoon heel even nodig om zijn of haar gedachten te ordenen en goed te verwoorden.
Reacties van volwassenen
Jongeren ervaren de reacties van volwassenen soms alsof het niet belangrijk is wat zij nu meemaken en voelen. Ook jij als coach kunt daar onbedoeld in vervallen. Zinnen als “Wij hadden het vroeger ook zwaar” kunnen ervoor zorgen dat spelers zich niet serieus genomen voelen. In plaats daarvan kun je bijvoorbeeld zeggen: “Ik herken dat gevoel wel een beetje van mijn tijd als voetballer, maar ik ben benieuwd: hoe is dat nu voor jou?”. Zo laat je zien dat de gevoelens van de speler op de eerste plaats komen.
Afknapper of niet?
De onderstaande uitspraken komen uit gesprekken met jongeren over wat zij een goed gesprek vinden. Kun jij als coach raden wat ze niet prettig vonden?
Als de coach het gesprek snel een luchtige draai geeft
Afknapper
Een speelster kan al lang met een probleem rondlopen en er best tegenop hebben gezien om er met iemand over te praten. Probeer daarom te voorkomen dat je het gesprek al snel een luchtige draai geeft. Denk bijvoorbeeld aan een speelster die vertelt dat zij zich somber of gestrest voelt. Als jij dan antwoordt “Ach joh, dat hoort erbij”, voelt ze zich niet serieus genomen met haar probleem.
Als het aan het eind van een moeilijk gesprek nog even over iets leuks gaat
Aanrader
Ja, dat is altijd fijn. Spelers die verdrietig zijn of zich zorgen maken, vinden het prettig om hun hart bij jou als coach te kunnen luchten. Om ze met een goed gevoel (verder) te laten trainen of op de fiets naar huis te laten stappen, doe je er goed aan om een gesprek af te ronden met iets totaal anders. Door bijvoorbeeld te vragen “Ga je nog naar de wedstrijd van je favoriete club kijken?”, sluiten ze het gesprek toch met een glimlach af.
Als de coach mijn verhaal afzwakt door ergere situaties te benoemen
Afknapper
Voor een speelster is haar eigen probleem op dat moment een van de belangrijkste zaken. Door het af te zwakken en te vergelijken met andere situaties, neem je haar probleem niet serieus. Als voorbeeld: “Ja, dat begrijp ik wel, maar denk eens aan mensen die misschien geen ouders meer hebben; zij hebben het nog veel zwaarder.” Door zo’n reactie voelt de speelster zich niet gehoord.
Als de coach geen verwachtingen van het gesprek heeft
Aanrader
Een speler vindt het prettig als je vooraf geen verwachtingen uitstraalt. Heb je de indruk dat er iets ernstigs speelt? Dat kan, maar probeer niet met een zorgelijke blik klaar te staan. Andersom geldt dat ook. Je weet niet exact waar een speelster over wil praten of hoe zij tegen een bepaalde situatie aankijkt. Misschien wordt het een serieuzer gesprek dan je had verwacht en dan kan een overdreven opgewekte houding misplaatst aanvoelen. Probeer een gesprek daarom zo open en neutraal mogelijk in te gaan.
Als de coach mijn verhaal op zichzelf betrekt
Afknapper
Als een speler niet lekker in zijn vel zit en daardoor misschien minder presteert, dan is dat nóóit een probleem voor de coach. Het is heel normaal dat jij als coach soms twijfelt hoe je daarmee moet omgaan of er zelfs thuis over nadenkt, maar dat hoef je niet met de speler te delen. Daardoor zou hij zich schuldig kunnen voelen en het idee krijgen dat hij het beter voor zich had kunnen houden.
Als de coach een beetje humor in een lastig gesprek brengt
Aanrader
Soms kan een grapje even de druk van een gesprek halen, zonder dat je de speelster en het probleem daarmee tekortdoet. Een beetje humor op het juiste moment zorgt voor luchtigheid en toont aan dat je als coach je best doet om de speelster een prettig en veilig gevoel te geven.
Als de coach uit zichzelf tips en advies geeft
Afknapper
Spelers willen vaak vooral gehoord worden en hun verhaal kunnen doen. Tenzij ze vragen om advies, is het niet wenselijk om (te snel) met oplossingen te komen. Een luisterend oor is in eerste instantie voldoende.
Als de coach vragen stelt die me aan het denken zetten
Aanrader
Door vragen te stellen, toon je aan dat je goed luistert en de speler begrijpt. Daarnaast kunnen vragen er ook voor zorgen dat de speler de hele situatie nog een keer rustig overdenkt, wat kan helpen bij het omgaan met wat er speelt.
Als de coach me helpt om het gesprek te starten en gaande te houden
Aanrader
Praten over een vervelend onderwerp is nooit makkelijk. Soms kan het voor spelers gaandeweg het gesprek ook voelen alsof ze (te) veel over zichzelf aan het praten zijn en jou als coach ‘opzadelen’ met hun probleem. Door het gesprek te starten en gaande te houden, laat je merken dat je er echt voor de spelers bent en graag naar ze wil luisteren.
Dit thema van de Onzichtbare Blessure is gebaseerd op De Checkers, een initiatief van MIND Us. Wil je meer weten over dit thema? Ga dan zelf aan de slag met De Checkers.
De Checkers
Maak je je zorgen om een speler? Met De Checkers leer je hoe je er écht voor iemand kunt zijn.